خانه / اخبار / باید از عدم اجرای فرمان هشت ماده‌ای گله کرد!

باید از عدم اجرای فرمان هشت ماده‌ای گله کرد!

محمد هاشمی رفسنجانی سیاستمدار ایرانی بمدت ده سال ریاست سازمان صدا و سیما، در دو دوره بعنوان معاون رئیس‌جمهور در امور اجرایی و ۱۵ سال عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بود. فعالِ سیاسی پس از انقلاب از اعضای شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی و عضو مؤسس حزب کارگزاران سازندگی است. از مهمترین کارهای او در زمان ریاست صداوسیما تأسیس شبکه ۳ در سال ۱۳۷۳ و شبکه‌ها و دفاتر استانی و برون‌مرزی بود. در ادامه گفتگوی ما را با ایشان در باره فرمان هشت ماده‌ای حضرت امام بخوانید:

• ضمن تشکر، لطفا بفرمایید، چرا فرمان هشت ماده‌ای امام تبدیل به منشور رفتار حاکمیت با مردم نشد؟
حضرت امام در ۱۳۶۱ یعنی دو سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی فرمان هشت ماده‌ای را صادر کردند؛ تا دستورات قضایی و توجه به حقوق مردم جایگزین قوانین نظام قدیم شود که تا آن زمان همچنان بقایای آن در کشور مانده بود. منظور امام این بود که قوانین در محتوا تغییر کند. و چون در محتوای قوانین و موضوع قضا، و همچنین برخورد با مردم در ادارات تغییر محسوسی ایجاد نگردید؛ لذا این فرمان را صادر کردند که به نوعی هم طاغوت‌زدایی کامل بشود و هم قانون اساسی در اجرا تقویت شود. در آن دوران قرار بود طاغوت‌زدایی در همه زمینه‌ها از جمله نوع برخورد با مردم، در ادارات، در سازمان‌‌ها و در مسائل مربوط به قضا و هم در دانشگاه‌ها و … انجام شود که روند کندی داشت. در نظر بگیرید پیام حضرت امیر به مالک اشتر را که در آن نامه امام(ع) به فرماندار مصر می‌فرمایند: که رفتار فرمانداران قبلی را کنار بگذار و نسبت به مردم با رعایت اصل مساوات و برابری رفتار کند. در فرمان هشت‌ماده‌ای امام هم تقریبا همان موارد است که امام معصوم به مالک فرمودند. امام به قضات قوه قضائیه، به سپاه و نیروهای نظامی و انتظامی، و در کل به کارگزاران حکومت می‌فرمایند که نسبت به رعایت حقوق مردم اهتمام جدی داشته باشند؛ نسبت به حفظ اموال مردم و برای تامین نیازهای مردم کوشش کرده و امانت‌دار و مسوول حفظ بیت‌المال باشند. تشابه زیادی میان این دو نامه وجود دارد. از منظر امام اگر قانون است باید قانون الهی باشد؛ اگر رفتار است باید رفتار مطابق با اخلاق و فرهنگ اسلامی باشد؛ امام با این پیام گوشزد کردند که الان که حکومت از نظر شکلی عوض شده باید از نظر محتوایی هم عوض شود؛ ولی این تغییر هنوز برای مردم محسوس نشده است و لذا محتوای حکومت هم باید تغییر کند و در این تغییر باید همه چیز بر مبنای ارزش‌ها و بر مبنای فرهنگ اسلام، ضوابط و قوانین تعیین و اجرا شود. وجه مشترک در این دو نامه توصیه اکید به قضات است که تاکید زیاد دارند که دستگاه قضا موظف و مامور اجرای احکام اسلامی بجای دستورات طاغوتی است. خطاب امام در این پیام به دو نفر هم هست؛ آیت‌الله موسوی اردبیلی و نخست وزیر وقت جناب آقای میرحسین موسوی. این پیام در زمانی ارائه شد که قانون اساسی هنوز بازنگری نشده بود و نخست وزیر عامل اجرا بود؛ و اداره قوه مجریه از بخشداران و دهداران و استانداران بر عهده ایشان بود. به قوه قضائیه فرمود چون قوه قضاییه می بایست از قوانین طاغوت‌زدایی کند، و هم قضات را اصلاح کند و شیوه عدالت اسلامی در کشور جایگزین شود.
• این پیام منحصر به زمان و مکان نبوده و به نوعی منشور کرامت انسان و حقوق شهروندی محسوب می‌شود؛ با توجه به سوء رفتارها با مردم بخصوص در حوزه معیشت چگونه می‌توان از این فرمان دفاع کرد؟
به هر حال خواست امام تحقق ضوابط احکام اسلامی در همه شوون بوده است؛ هر چند که در ادامه و در سال‌های بعد مجلس بعضی از قوانین را اصلاح کرد؛ می‌دانید که در آن مقطع که فرمان هشت‌ماده‌ای صادر شد حتی سربرگ برخی ادارات دولتی هنوز عوض نشده بود! در دانشگاه‌ها قوانینی وجود داشت که هنوز تغییر نکرده بود! تغییرات شکلی رخ داد ولی نه محتوایی. با صدور این پیام امام می‌خواست رفتارهای طاغوتی تغییرکند محتوا جایگزین شکل ظاهر بشود؛ محتوا هم بر اساس ارزش‌های اسلامی باشد و رفتارها متناسب با اسلام و اخلاق اسلامی باشد. مهم در این پیام این است که بار مسوولیت روی دوش کارگزاران اعم از قوه قضائیه و قوه مجریه و نیروهای انتظامی و امنیتی و حافظان مرزها بود. بله این فرمان صادر شد تا گره از همه مسائل مردم باز کند؛ حقوق شهروندی آنها چه در امور قضایی و چه در امور روزمره و معیشتی به شکلی کامل رعایت شود؛ اگر درست اجرا نشده نمی‌توان به اصل موضوع خرده گرفت! در نامه حضرت امیر به مالک اشتر نیز آمده که حتی تاکید دارند که هزینه زندگی کارگزاران مطابق با نیازهایشان تامین شود که آنها مجبور نباشند برای معاش و زندگی، دست‌اندازی به بیت المال داشته باشند.
• شما معتقد هستید که محتوای این پیام تنها کاربرد قضایی و حقوقی نداشته است؛ و به تامین حقوق اساسی مردم و تامین سعادت دنیا و آخرت مردم هم توجه دارد؟
همینگونه است چرا که امام تاکید دارند که کارگزاران حکومت، قضات و همه دستگاه ها باید در خدمت مردم باشند. اتفاقا این بعد از تاکید امام نیز وجه تشابه با نامه حضرت امیر دارد که توجه اصلی امام معصوم به مردم است؛ برای رعایت اصل عدالت در جامعه و تامین نیازهای اساسی مردم را متذکر می‌شود. می‌فرماید با مردم رفتارهای برادرانه داشته باشید؛ ظلم و تبعیض نباشد و اصل هم خدمت به عامه مردم است که در هر دو نامه هست. حال ممکن است پرسیده شود پس چرا تا کنون به آن عمل نشده است؟ ببینید اسلام در زمان حضرت رسول و حضرت امیر هم آنگونه که در قرآن کریم نازل شده و در سنت و سیره ائمه اطهار نیز آمده، هیچ وقت و در هیچ جامعه‌ای بصورت دقیق پیاده نشده است؛ چرا که شرایط مناسب نبود. مثلا حضرت امیر(ع) نزدیک به ۵ سال حکومت کردند که فقط ۶ ماه اول جنگ نداشتند. سه جنگ بزرگ داشتند؛ و عاقبت هم شهید شدند. در دوره حضرت امام حسین(ع) هم با وضعی که یزیدیان درست کرد؛ و واقعه عاشورا بوجود آمد؛ و حضرت امام سجاد، و امام باقر(ع) و امام صادق(ع) هم که به مباحث علمی و علوم توجه بسیار داشتند؛ می‌بینیم که هیچگاه ظالمان نگذاشتند که اسلام واقعی در جامعه مسلمین پیاده شود. آنچه که در اعتقادات شیعه هست و ما معتقدیم که در موعود و زمان ظهور منجی عالم بشریت انشاالله به تحقق می رسد. با اینکه مردم به ائمه اطهار دسترسی داشتند اما شرایط زمان و ظلم حکومت‌گران مانع از اجرای دقیق حکومت اصیل اسلامی شد و در دوره انقلاب اسلامی هم همینگونه شد؛ مخالفان نظام نگذاشتند آنگونه که مد نظر امام بود کشور به سمت پیشرفت برود و عدالت به معنای واقعی اجرا گردد و جامعه مطابق دیدگاه امام اداره شود؛ ولذا کشور بر اساس رفتار اسلامی و عدل اسلامی هیچ‌وقت کشور اداره نشد و به آن ایده‌آل‌ها نرسید.
• اکنون کشور با مشکلات متعددی مواجه است؛ بازگشت و عمل دقیق‌تر به آموزه‌های امام چه در سیره عملی و چه در نظریات فقهی(مانند فرمان ۸ ماده ای) و سیاسی و اخلاقی چقدر ضرورت دارد؟
در این زمینه توصیه‌های زیادی از سوی بزرگان عرصه سیاست و اخلاق صورت گرفته است ولی متاسفانه نه پیام هشت ماده‌ای امام و نه وصیت نامه امام که به مواردی بسیاری در زمینه رعایت اخلاق تصریح دارند و نیازی به تفسیر هم نیست گفته شده است ولی رعایت نمی شود. بعنوان مثال دستور امام در باره عدم ورود نظامیان در سیاست را در نظر بگیرید که امام فرمودند وظیفه آنها حراست از مرزها و حریم کشور است ولی هیچکدام رعایت نمی‌شود. ما شعارش را می‌دهیم و شعار امام و حمایت از امام و رهبری می‌دهیم ولی در عمل وصیت امام و پیام هشت‌ماده‌ای امام زیر پا گذاشته می‌شود. مهمترین بحث ما رعایت اخلاق است که قرار بود با جوامع دیگر تفاوت داشته باشیم! قرار بود در حفظ کرامت مردم و در اجرای عدالت و خدمت به مردم سرآمد باشیم ولی اینکه چرا به مرحله انجام نسبی هم نمی‌رسد جای بحث دارد. اتفاقا همه هم از محتوا و خواست امام در پیام هشت‌ماده‌ای آگاهی داریم؛ شعار هم می دهیم ولی در رفتار به گونه‌ای دیگر عمل می‌کنیم! بداخلاقی‌ها در دعواهای سیاسی و جناحی فراوان دیده می شود؛ بداخلاقی‌ها در دعوای میان برخی قوا اتفاق می‌افتد؛ از تریبون‌هایی که در اختیار عده‌ای قرار دارد از آن حیثیت و کرامت انسانی مردم زیر سوال می‌رود! و جالب اینکه همه هم مسئله را توجیه می‌کنند! اینها بر خلاف اخلاق اسلامی است؛ باید در نظر داشته باشیم همانگونه که در نهج‌البلاغه آمده است، شیطان رفتار انسان را زینت می‌بخشد و انسان به تدریج تسلیم شیطان می‌شود و فکر می‌کند که دارد کار خوب انجام می‌دهد. کار شیطان این نیست که بیاید و یک مرتبه کار خود را انجام بدهد به تدریج شروع می‌کند و از طریق زینت دادن به رفتارهای انسان پیش می‌رود و کم کم برای انسان آن رفتار عادی می‌شود و کم کم باورش می‌شود که این رفتار من عین اسلام است و عین صلاح کار است! شیطان فعال است و متاسفانه گریبان همه را گرفته است. راهش برگشت به اخلاق و توجه به خداوند در کلام و رفتارهاست. نباید در کلام و تصمیم هایمان خداند را غایب بپنداریم؛ بجای خدا نباید شیطان حاضر بشود و رفتار و اعمال ما را زینت بدهد! راهش برگشت به اخلاق است؛ خداوند به ما عقل داده و بر آن تاکید کرد و رفتارهای عقلانی و اخلاقی از پیشرفت شیطان جلوگیری می کند.

درباره ی admin2

همچنین ببینید

محمد هاشمی: نسل جدید از ما سوال می کنند که شما انقلاب کردید چه برای ما آوردید؟ آزادی؟ کو آزادی؟!

پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران محمد هاشمی: نسل جدید از ما سوال می کنند …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *